Hversvegna ég ákvað að byrja að reykja.

 

Man að sem barn var það einbeittur vilji minn að byrja aldrei að reykja, flestir í fjölskyldu minni, faðir, móðir og eldri bræður mínir reyktu.

Auðvitað var það líka svo á þeim árum sem teljast til minna ungdómsára, á sjöunda og áttunda ártugnum, þá reyktu flestir eins og það væri í raun hið eina rétta. Minnist þess að skólafélagar mínir í áttunda bekk í Fellaskóla voru byrjaðir að fikta og sumir búnir að ná fullum tökum á reykingum þegar komið var undir lok áttunda bekkjar, börn að verða að unglingum, nýr kafli framundan, nýr skóli myndi taka við okkur að hausti. Ég hafði með litlum árangri reynt að fylgja félögum mínum í reykingunum, barðist við í eina viku, kannski ekki af fullum hug, en sýndi þó smá lit í þessari manndómsvígslu, þraut þó að lokum erindið. 

Lífsins snúnu þræðir höguðu því svo að ekki fylgdi ég félögum mínum úr Fellaskóla að hausti heldur feyktist vestur á firði og átti daufa vist í heimavistarskóla næsta vetur, en það er önnur saga.

Sjá; http://en.wikipedia.org/wiki/Flateyri

Og árunum vindur fram í sakleysi, en svo……….

Semsagt árið er 1984 “framtíðarsýn George Orwell var enn ekki upprunninn“ en ég aftur á móti sestur að á Vestfjörðum.

Vinn í hraðfrystihúsi Hjálms hf. á Flateyri og hádegisverðarhléin á þeim árum voru full klukkustund, fólk skondraðist heim í mat, sinnti sínum börnum í og með, fékk sér kannski jafnvel smá kríu. Og í huga mér kviknaði mynd af plöntu, sem í dag mætti kalla hina guðdómlegu því í henni búa ótal eigindir þarfar og nytsamlegar.

Hampur. 

Sjá; http://is.wikipedia.org/wiki/Kannabis

Það var s.s. sumarið ’84 að hið innra fór að bera á einhverju óþoli, óskilgreindri löngun eða þrá eftir nýjum skilningi. Að sjálfsögðu má gera ráð fyrir að uppruni manns og umhverfi í æsku hafi að einhverju leiti haft þar áhrif, tel að engin geti að fullu slitið sig frá þeim áhrifum og áreiti sem búið er við í uppvexti. En jafnframt er það trú mín að alltaf sé það að lokum eigin ákvörðun sem liggur að baki gerðum okkar.

 

Það má segja að hluta til sé tónlistarsmekkur minn tilkominn í gegnum eldri bræður mína, þeir eru unglingar á þeim tíma sem hippamenningin hefur numið land hér á norðurhjaranum. Þá að vísu að líða undir lok ytra, hin fagra heimsmynd sem hipparnir vildu leggja til grundvallar runnin út í sandinn og víman að renna af flestum og við tók hið venjubundna streð við lífsbaráttuna. En hér heima á “Landi Guðs” voru það s.s. einhverskonar áhrif sem enn gætti frá þessari uppreisn kynslóðarinnar sem fæddist á tímum seinni heimstyrjaldarinnar.

Rokk hart og gratt, sýrutónlist, mjúkmælt mótmælatónlist, þjóðlagatónlist, indversk áhrif, suðupottur hugmynda, litrík og fögur samsuða nýrra tíma.

Músik barst á þessum tíma ekki mjög hratt til landsins og misjafnt hversu vel menn voru í stakk búnir að ná sér í nýjustu plöturnar. Bræður mínir voru á þessum tíma farnir að vera á sjó, þó líklega heldur meira sá eldri, hjálparkokkur hjá pabba, á togara sem oft sigldi með aflann til Þýskalands aðallega og þar var nú aldeilis hægt að ná í það heitasta í músikinni hverju sinni. Svo að á mínu heimili var gjarnan til það nýjasta í tónlist þessara ára.

Og músikin seytlaði inn í vitundina mis áhugaverð, sumt hreinlega leiðinlegt en inn á milli eittvað, einhver tónn, tilfinning sem fylgir manni enn í dag.

Byrjaði að drekka kaffi þegar var tíu ára, sjálfsögðu eins og flestir byrjuðu þ.e.a.s. með sykri og mjólk og á sama tíma náði “Eðlukóngurinn” að smeygja sér inn í vitund mína. Hafði þó hvílt þá í tæp þrjú ár í Père Lachaise kirkjugarðinum í París.

Sjá; http://en.wikipedia.org/wiki/Père_Lachaise_Cemetery

 

Auðvitað er um að ræða Jim Morrison söngvara “The Doors“.

Þetta var ein af mörgum “Best of The Doors“ plötum. Tónlist sem smaug inn í vitund mína og er þar enn. Að sjálfsögðu var það einungis músikin, tóninn í rödd söngvarans sem heillaði barnið, sem á þeim tíma skildi ekki textana, ljóð Morrisons. Og sum þeirra jafnvel enn á óljósara litrófinu. En músikin og  textarnir lukust upp er fram liðu ár og eins saga hljómsveitarinnar og frásagnir Morrison á því hvar hann fékk hugmyndina að nafni hljómsveitarinnar.

“The Doors Of Perception“ eftir Aldous Huxley.

Sjá; http://en.wikipedia.org/wiki/Jim_Morrison

Sjá; http://en.wikipedia.org/wiki/The_Doors_of_Perception

En þræðum okkur eftir þessari dularfullu leið sem lífið getur verið og er.

Hugmyndir þessara manna Morrison og Huxley eða kannski löngun til að upplifa betur vitundina og hennar djúpu og víðfeðmu lendur lúrði einnig í mér og ein leið að því marki að skyggnast inn í þann heim er einmitt gjarnan með hjálp allskyns náttúrlegra og eða kemískra efna.

Huxley var í vísindalegum pælingum, reyndi að skilja hinn innri heim mannsins og skrá, notaði fyrst í stað aðalega “Meskalín” seinna “LSD” í könnunarferðum sínum um eigin hug og skynjun.

Sjá; http://de.wikipedia.org/wiki/Mescalin

Sjá; http://en.wikipedia.org/wiki/Lysergic_acid_diethylamide

Morrison fór sínar ferðir líka framan af um vitundina í ákveðnum tilgangi efalaust en missti stjórnina á neyslunni, kannski frekar, vildi ekki neinar bremsur, upplifa til fulls virðist hafa verið hans mottó.

“I see myself as a huge fiery comet, a shooting star. Everyone stops, points up and gasps "Oh look at that!" Then- whoosh, and I'm gone...and they'll never see anything like it ever again... and they won't be able to forget me- ever.” 

― Jim Morrison

Og líklega tókst það einmitt fullkomlega hjá honum.

Það er s.s. sumarið ‘84, hádegishlé og labba heim til að fá mér brauðsneið og kaffi, hlusta á tónlist á hæsta styrk, einn í húsinu, rokkkóngur hádegisins. Pabbi reykti m.a.s. pípu, nóg til af píputóbaki heima, “Bourbon Blend”, og ég byrja að fá mér, reykja nokkra smóka af venjulegu píputóbaki og sveif til baka í vinnuna. Svo gekk um sumarið, var aldrei meira en þessir fáu smókar í hádeginu.

Um haustið fór ég á síldarvertíð til Eskifjarðar. Fékk far með móður minni og systkynum hennar og mökum, verið var að færa kirkjunni á Eskifirði gjöf til minningar um afa, föður þeirra systkyna en hann fórst ásamt skipsfélögum sínum á m/b Hólmaborg snemma árs 1956.

Þessi ökuferð frá Reykjavík til Eskifjarðar verður lengi í minnum höfð, þó kannski aðalega í mínu minni vegna þess hversu lengi við vorum á leiðinni, ég ungur og lifði greinilega í aðeins hraðara tempói en samferðafólk mitt. Það var sífellt verið að stoppa og fá sér kaffi og nesti og rifja upp minningar frá fyrri ferðalögum um þessar slóðir, bauðst nokkrum sinnum til að keyra einn af þeim þremur bílum sem ferðuðumst á. Nei, því var nú ekki við komandi, svo ekki náði ég að auka hraðan að ráði. Sautján tímar Reykjavík - Eskifjörður.

Í dag gæti ég vel hugsað að þetta væri bara ágætis ferðahraði fyrir mig, stoppa í þorpunum á leiðinni og fá sér hressingu, skoða aðeins mannlífið og dólast, njóta ferðarinnar.

Sjá; http://www.fjardabyggd.is/Forsida/

Þetta var frekar róleg vertíð, í það minnsta á því síldarplani sem hafði ráðið mig. Auðbjörg hét starfsemin, eigandi aðal driffjöður Eskifjarðar en stjórnað af elsta syni hans, sá var ekki endilega sá framtaksmesti og hafði meðal annars láðst að tryggja sínu plani nógu marga báta til löndunar. Þannig að þessi haustvertíð var frekar á rólegu nótunum hjá okkur hjá Auðbjörgu. En verbúðarlífið var oft gamansamt og fjörugt þegar hægt var að nálgast áfengi. Einmitt, þetta haust var að mörgu leiti óvenjulegt fyrir landsmenn. BSRB verkfall, já það þýddi að ýmislegt var með öðru sniði. Ríkisútvarp og sjónvarp var að mestu stopp og ýmis opinber starfsemi, þ.á.m. var Ríkið lokað, ekkert áfengi að fá og að lokum var ekki til tóbaksarða í nokkurri verslun á landinu. og þarna var ég að byrja að reykja af einhverri alvöru, farinn að kaupa mínar sígarettur, reyna að finna rétta tegund, réttu fílinguna. Og loks var ekkert tóbak fáanlegt. Einstaka skip sem var að koma að utan með tunnur undir síld komu til Eskifjarðar og þar var stundum hægt að ná í víndreitil, minna var þó hægt að fá af tóbaki, hafði ekki til þessa verið svo mikið upp úr því að hafa fyrir skipverja og áhættumikið vegna fyrirferðar þess, erfitt að fela. Þó var nú ekki ætíð hægt að eiga viðskipti við skipverja, sýslumaðurinn á staðnum bjó í húsi uppaf höfninni með góðu útsýni yfir höfnina og sást gjarna í stofuglugganum með kíkir meðan á viðdvöl skipanna stóð þannig að menn fóru mjög varlega. Töldu ráðlegra að lenda ekki í höndum yfirvaldsins.

Eitthvað slæddist þó í land af áfengi.

Þannig var nú staðan þegar ég var að byrja að reykja, tóbakshallæri.

Allt var reykt sem til var í verslunum, allar sígarettur reyktar upp í filter, síðan kroppað það tóbak sem hugsanlega var eftir í stubbnum og safnað, síðan reykt í pípu. Þar sem var ekki orðin stórreykingamaður á þessum tímapunkti gat ég treynt mér tóbak í töluverðan tíma, minnir þó að hafi látið véla út úr mér síðasta sígarettupakkann minn.  Og gerði þá smá hlé á tóbaksnotkuninni.

S.s. þessi síldarvertíð mín varð hvorki fugl né fiskur eins og sagt er, ekki var fyrirsjáanlegt að nokkuð yrði að gera að ráði eftir jólafrí, nokkrir kallar að pækla tunnur, það yrði allt og sumt, þannig að leiðin lá á aðrar slóðir. Til Reykjavíkur í fáeina daga síðan á ný til Flateyrar og aftur í frystihúsið, á þessum tíma var ætíð nóg að gera fyrir vestan í fiski.

Kem vestur einhverntíma í desember, BSRB verkfallið leyst og nóg af tóbaki og ég tek reykingarnar föstum tökum, strax kominn í einn pakka á dag af sígarettum, mitt bragð var “Marlboro”.

Sjá; http://en.wikipedia.org/wiki/Marlboro_(cigarette)

Framundan var tími mikillar vinnu, mikillar skemmtunar og gáskafulls lífernis, enda nóg orka í kroppnum þegar maður er á tvítugsaldri.

Á þessum árum voru gjarnan margir erlendir farandverkamenn sem unnu í fiski víðsvegar um land, aðallega ungar konur ættaðar frá Breska heimsveldinu, Nýja Sjálandi, Ástralíu, Bretlandi og 

Suður-Afríku, unnu hér yfir veturinn, söfnuðu sér peningum til að halda síðan áfram ferð sinni um heiminn í leit að ævintýrum. Og að sjálfsögðu stigu ungir menn í vænginn við þessar stúlkur og því var oft sem haldin voru teiti, reyndar öll tilefni notuð og þar af leiðandi oft verið drekka, bruggað og reynt að eiga alltaf nóg af búsi.

Einstaka sinnum slæddist í þorpið afurð af kannabis ætt og var þá oft hlegið hátt og dátt. Á þessum tíma tíðkaðist ekki annað hér uppi á ísa kalda hjara en hass og það þurfti að blanda saman við tóbak svo hægt væri að reykja það. Þarna er þá loks komin megin tilgangur með þeim venjubundnu reykingum sem var búinn að venja mig á. Vera hæfur til að fá sér í haus þegar það byðist. Gott ef mig minnir ekki að það hafi ekki verið fyrr en við sjöunda smók sem loksins fann einhverja breytingu á mér. Sjö, hin heilaga tala biblíunnar. Og var það ekki einmitt minn ásetningur að reyna að opna vitund mína til æðri skilnings, leitin að hinu hugvíkkandi ástandi. Reyna að fá meiri botn í tilveruna og tilfinningaflækjurnar. Því eins og vitað er hefur mannskepnan ætíð, frá fyrstu tíð notað hin ýmsu meðul til að skyggnast inn anda heiminn, inn í sjálfa sig í leit að hinum hulda kjarna tilverunnar.

Huxley notaði mun sterkari og áhrifameiri efni í sínum tilraunum og vísindalega undir eftirliti. Morrison lét skeika að sköpuðu og notaði allt sem hann komst yfir, en þar skilur að, feigðin fylgir óábyrgri notkun og fíkn. En einhverjum tengingum náði hann samt við andaheiminn áður en hann skaut sjálfum sér til stjarnanna.

Já, Shamanarnir (Töfralæknar) notuðu hugvíkkandi efni er þeir fóru á fundi forfeðrana í andaheiminum til að sækja til þeirra ráðgjöf, læknisráð og tilsögn um allra handa vandamál. Indiánar Norður-Ameríku notuðu tóbak í sínar friðarpípur og þegar þeir ráðfærðu sig við andanna.

Sjá; http://en.wikipedia.org/wiki/Shamanism

Sjá; http://en.wikipedia.org/wiki/Calumet_(pipe)

Morrison líkti sér einmitt stundum við Shamana.

En náði ég fram áformum mínum, tengdi ég við hina miklu vitund sem allt býr í, náð ég sambandi í gegnum eitthvert þessara fíkniefna þ.e.a.s. tóbaks, áfengis eða hass? 

Nei, trúlegast ekki, er ég læt hugann líða aftur til þess liðna tíma, sötrandi mitt svarta, sykurlausa kaffi sem enn er töluvert háður þó í annan stað sé nokkuð laus við fíkniáráttur.

Trúlegast nær maður þessu sambandi best á náttúrulegum nótum með hugleiðslu og innri íhygli, sumir virðast svo vera betur tengdir inn í vitundarheiminn og geta þá kannski leiðbeint okkur hinum rötunum.

En auðvitað er það svo að mörgum þykir óþarfi að vera grufla mikið í tilvist okkar og tilgangi og auðvitað er það bara hið besta mál, hver og einn velur sína leið, nú eða lætur einfaldlega berast með straumi tímans.

©Steinart             Reykjavík.  Febrúar 2014